Kula w łeb

13 tzameti - 2005




parszywa trzynastka




13 - 2010




13 - 2010 - znajdź 13 różnic


Trzynaście nigdy nic dobrego nie wróży. Przeświadczeniu temu ulegają nie tylko cierpiący na triskaidekafobię (czyli lęk przed liczbą trzynaście), ale i wszyscy pokładający wiarę w gusła i zabobony. Rozbite lustro, trzynaście, czarny kot, czarno-białe zdjęcia, czarny kryminał, film noir. Z wyjątkiem pękniętego zwierciadła wszystkie te pechowe elementy pojawiają się w filmie „13 Tzameti” francusko-gruzińskiego reżysera Gela Babulani’ego. Bohaterem „13 Tzameti” jest Sebastian (George Babluani), dwudziestodwuletni emigrant, który naprawia dach u Jean’a-Francoise Godon’a, przegranego mieszczanina najwyraźniej wplątanego w jakieś szemrane interesy. Gdy Jean-Francois umiera i nie ma kto zapłacić Sebastian’owi, ten podbiera z remontowanego domu tajemniczy list i podąża za zawartymi w nim wskazówkami, które zawiodą go w szpony przestępców organizujących hazardowe rozgrywki dla zblazowanych bogaczy, którzy najprawdopodobniej przedawkowali telewizyjne powtórki „Łowcy jeleni”. Chcąc nie chcąc, Sebastian zostaje wciągnięty na listę zawodników w podziemnych mistrzostwach rosyjskiej ruletki. Tymczasem na trop samobójczej spartakiady wpada policja.

Film Babulani’ego to ascetyczna (czarno-białe zdjęcia, ograniczone do minimum dialogi i niepokojąca muzyka) kula w łeb. Opowieść o bogu ducha winnym młodzieńcu, który pozbawiony zapłaty, postanawia skorzystać z nadarzającej się okazji i wkracza na ponurą ścieżkę losu kończącą się u wylotu rewolwerowej lufy. Jednak głównym atutem obrazu bliskiego duchem do młodopolańskiej „Matni” bądź francuskich nowofalowców, jest galeria fenomenalnych ciemnych typów o wyrazistych facjatach, jaka pojawia się na ekranie. „13 Tzameti” rozbił bank na festiwalu Sundance w 2006 roku zdobywając główną nagrodę jury, a że wyjałowione z oryginalnych pomysłów Hollywood łaknie krwi, Amerykanie już majstrują wysokobudżetową wersję „13”, na szczęście z równie „wyględną” fizjonomicznie obsadą (Mickey Rourke, Ray Winstone, Jason Statham i Ray Liotta). Tajemnicze „tzameti” znaczy zaś po gruzińsku „trzynaście”, które w przypadku Babulani’ego bynajmniej nie okazało się pechowe.



Minęło pięć lat i na ekrany powoli wchodzi wspomniany powyżej amerykański remake. Ponownie w reżyserii Babulaniego, ale dostosowany do wyśrubowanych (w tym przypadku prawdopodobnie oznacza to wykręcenie, nie zaś dokręcenie śruby) oczekiwań amerykańskiej widowni. Ray Liotta zajęty umieszczaniem swej dziobatej facjaty w drugorzędnych amerykańskich produkcjach nie zdążył dołączyć do amerykańskiej parszywej trzynastki. Stawili się natomiast starzy wyjadacze: Ray Winstone, Jason Statham, Mickey Rourke, Ben Gazzara oraz młode wilczki: Sam Riley (pamiętny Ian Curtis z "Control"), Alexander Skarsgard (najstarszy z najmłodszych Skarsgard'ów) i przebijający się do coraz wyższej ligi, hipnotyzujący Michael Shannon (ostatnio widywany u Werner'a Herzog'a w "My Son, My Son, What Have Ye Done" oraz kapitalnym, wystawnym serialu "Boardwalk Empire"). Swoje trzy grosze dorzucił także 50 Cent.
"13" z 2010 roku nabrało koloru, gdyż Amerykanie widząc czarno-biały obraz machinalnie umawiają wizytę u swojego okulisty. Zabrakło natomiast niepokojącej muzyki pierwowzoru, którą zastąpił niepokojąco głupi kapelusik noszony przez Jasper'a (Jason Statham). Widocznie producenci uznali, że film o facetach strzelających sobie w łeb jest wystarczająco dołujący i bez potęgującej efekt muzyki. Z elementów, których ubyło wymienić można także niepewność co do kolejności zejść (nie po to zatrudnia się gwiazdy, by łby im odstrzelić po kwadransie filmu), gęstość i lepkość nastroju oraz niestety emocje towarzyszące seansowi. Ale nic to, przyroda wszakże dąży do równowagi - dodano więc pół garści ckliwych emocji, niedokończony wątek (wprawdzie jeden, ale za to zwisający smętnie, jak urwane sznurowadło), usztywnioną psychikę głównego bohatera i głupich jak obuwie policjantów. Na amerykańską modłę przekręcono także wektor motywacji, którego wskazówka z "przeżycia" przesunęła się na pozycję: "pieniądze". Takie jednak rozwiązanie prawdopodobnie pozwoliło reżyserowi przeforsować zakończenie odmienne od oryginału, ale wpisujące się w konwencję czarnego dramatu kryminalnego.
Nie wiem czy udało mi się znaleźć trzynaście różnic między "Trzynastkami", ale choć oryginał oglądałem z zaciśniętymi zębami, to remake nie przyniósł jakichś wyjątkowych rozczarowań. No ale Ray'a Winstone'a to ja mógłbym oglądać nawet w reklamie proszku do prania (który usuwa winy, błoto, trzynaście rodzajów plam krwi a także świetnie pierze brudne pieniądze).